این کارشناسان معتقدند آژانس موظف است در چارچوب وظایف حقوقی و فنی‌اش عمل کرده و بی‌طرفانه بر فعالیتهای هسته‌ای اعضای آژانس نظارت کند اما وقتی که تحت فشار سایر قدرت‌های بین‌المللی عمل کند، در این صورت سیاسی‌کاری می‌کند که این مسئله مغایر با اساسنامه آژانس است. معیارهای سنجش و راستی آزمایی آژانس مطابق اساسنامه باید منابع و اطلاعاتی باشد که بازرسان این نهاد بر مبنای پادمان و ان پی تی به دست می‌آورند، نه گزارش سرویس‌های امنیتی کشورهای عضو.در گزارش‌های آمانو برخلاف گذشته، مطالعات ادعایی در متن اصلی گزارش مطرح می‌شود. مطالعات ادعایی بر اساس مدارکی است که آمریکا مدعی است آنها را از یک لپ‌تاپ دزدیده شده در سال2003 به‌دست آورده است. این مدارک به صورت فایل الکترونیکی است که از نظر ایران و کارشناسان مستقل به هیچ وجه معتبر و قابل استناد نیست. با این حال ایران در سال2007 در 117صفحه به صورت مشروح به سؤال‌های آژانس پاسخ داده است و دیگر برای مسائل جدید مطرح شده، سندی نه به آژانس و نه به ایران ارائه نشده است. بررسی گزارش‌های آقای آمانو بیانگر سیر سیاسی این گزارش‌هاست.
1 - 15شهریور 89، برابر با 26سپتامبر 2010
تاکید بر نبود انحراف در فعالیتهای هسته‌ای تهران
عدم همکاری لازم ایران با آژانس برای تایید صلح‌آمیز بودن تمام مواد هسته‌ای در ایران
عدم اجرای الزامات ذکر شده در قطعنامه‌های شورای حکام و شورای امنیت، شامل اجرای پروتکل الحاقی که برای اعتمادسازی در زمینه هدف انحصاری صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران و حل مسائل باقیمانده ضروری هستند از سوی ایران
تاکید بر ضرورت همکاری ایران برای رفع نگرانی‌ها و مسائل باقیمانده و تامین دسترسی به تمام سایت‌ها، تجهیزات، اشخاص و مدارک مورد درخواست آژانس
عدم تعلیق فعالیتهای مرتبط با غنی‌سازی اورانیوم در ایران
ادامه ساخت تاسیسات غنی‌سازی سوخت فوردو از سوی ایران
ایران برخلاف قطعنامه‌های مرتبط شورای حکام و شورای امنیت به ساخت رآکتور IR- 40 و فعالیتهای مرتبط با آب سنگین ادامه داده است.
ایران به تعیین 2 بازرسی که اخیرا در ایران بازرسی انجام دادند اعتراض کرد.
2 - 2آذر 89، برابر با 23نوامبر 2010
عدم اجرای مطالبات لحاظ‌شده در قطعنامه‌های مربوطه شورای حکام و شورای امنیت
ایران اعلام کرده است که مکان‌هایی برای تاسیسات جدید غنی‌سازی انتخاب کرده است و ساخت یکی از این تاسیسات حدود مارس 2011 آغاز خواهد شد اما اطلاعات طرح و دسترسی لازم را برای آژانس مطابق با توافقنامه پادمان‌ها و ترتیبات فرعی فراهم نکرده است.
عدم تعلیق فعالیتهای مرتبط با غنی‌سازی
ایران برخلاف قطعنامه‌های مربوطه در شورای حکام و شورای امنیت به ساخت رآکتورIR- 40 و فعالیتهای مربوط به آب سنگین ادامه داده است.
نکته ویژه
در این گزارش برای نخستین‌بار است که یوکیا آمانو در گزارش خود درباره ایران در کنار بحث مطالعات ادعایی به موضوع مدالیته ایران و آژانس در سال2007 اشاره می‌کند. این در حالی است که محمد البرادعی، مدیرکل پیشین آژانس در تمامی گزارش‌هایش درباره ایران موضوع مدالیته را مورد تاکید و توجه قرار می‌داد.
3 - 7اسفند 89، برابر با 26 فوریه 2011
تاکید بر رو به پایان بودن ذخایر اورانیوم ایران
اشاره به دیدار وزرای خارجه و تعاون ایران با مقامات زیمبابوه‌ای برای خرید اورانیوم
تاکید بر ماموریت وزیر خارجه ایران برای یافتن اورانیوم در حوزه گسترده‌ای شامل آفریقا، آسیا و آمریکای جنوبی
اشاره به همکاری بدون نام تمامی کشورهایی که به‌طور نزدیک با برنامه اتمی ایران کار می‌کنند.
نکته ویژه
در این گزارش برای نخستین‌بار میان فعالیت‌ها و درخواست‌های آژانس مطابق تعهدات ایران طبق معاهده ان.پی.تی و درخواست‌های شورای امنیت تفکیک ایجاد شده است.
4 - 4خرداد 90، برابر با 24 می2011
ایران تحت موافقت‌نامه پادمان خود، 16تاسیسات هسته‌ای و 9 مکان خارج از تاسیسات را که مواد هسته‌ای به‌طور معمول در آنجا استفاده می‌شود به آژانس اعلام کرده است.
عدم تعلیق فعالیتهای هسته‌ای از سوی ایران
آژانس به راستی‌آزمایی عدم‌انحراف مواد هسته‌ای اعلام شده در این تاسیسات ادامه می‌دهد.
تاکید بر مطابقت اظهارات ایران با راستی‌آزمایی‌های آژانس
راستی‌آزمایی‌های آژانس تایید می‌کند که هیچ‌گونه فعالیت مرتبط با بازفراوری در حال انجام در ایران وجود ندارد.
مطابق اظهارات ایران، بهره‌برداری از رآکتورIR- 40 تا پایان سال2013 آغاز می‌شود.
در این گزارش بار دیگر ادعا شده که آژانس بر اساس مطالعه مداوم اطلاعاتی که از بسیاری از کشورهای عضو و نیز از طریق تلاش‌های خود به‌دست آورده است هنوز در مورد وجود احتمالی فعالیتهای آشکار نشده مرتبط با امور هسته‌ای گذشته یا حال که سازمان‌های نظامی مربوطه در آنها دخیل هستند از جمله فعالیتهای مرتبط با توسعه کلاهک هسته‌ای برای نوعی موشک نگران است.
ایران، قطعنامه‌های شورای حکام و شورای امنیت را مشروع ندانسته و اعلام کرده که پروتکل الحاقی را اجرا نمی‌کند.
5 - 11شهریور 90، برابر با 2سپتامبر 2011
ایران دسترسی به یک تاسیسات که در آنجا تحقیق و توسعه روی سانتریفیوژهای پیشرفته انجام می‌شود را فراهم کرد.
در پاسخ به دعوتی از ایران، معاون مدیرکل در امور پادمان از تاریخ 14 تا 19 اوت 2011 از ایران دیدار کرد. طی این دیدار، معاون مدیرکل از نیروگاه هسته‌ای بوشهر، تاسیسات غنی‌سازی در نطنز و فوردو رآکتور IR- 40 و تاسیسات تولید آب سنگین (HWPP) در اراک و تاسیسات تبدیل و ساخت سوخت در اصفهان بازدید کرد.
مواد هسته‌ای در تاسیسات غنی‌سازی سوخت و تمام آبشارهای نصب شده و ایستگاه‌های تزریق و تخلیه، تحت نظارت و کنترل آژانس باقی هستند.
در این گزارش مجددا ادعای نگرانی آژانس از انحراف فعالیتهای صلح‌آمیز هسته‌ای کشورمان تکرار شده و آمده است: آژانس به‌ویژه درباره وجود احتمالی فعالیتهای هسته‌ای آشکار نشده در گذشته یا حال در ایران که سازمان‌های مربوطه نظامی در آن دخیل هستند نگرانی فزاینده‌ای دارد؛ از جمله فعالیتهای مرتبط با توسعه بار هسته‌ای برای نوعی موشک که آژانس کماکان اطلاعات جدیدی درباره آن دریافت می‌کند.
آژانس در 18آگوست 2011 دیداری از نیروگاه هسته‌ای بوشهر به عمل آورد که در خلال آن ایران توضیح داد که رآکتور به دلایل فنی خاموش شده است و اقداماتی در جهت شروع به کار مجدد رآکتور طی روزهای آتی در جریان است.
6 - 17آبان 90، برابر با 8 نوامبر 2011
تاکید ایران بر آمادگی برای پاسخگویی به سؤالات جدید پس از آنکه آژانس اعلام کند طرح مدالیته را به‌طور کامل اجرا کرده است.
پاسخ منفی آژانس به این پیشنهاد ایران
ایران فعالیتهای مربوط به غنی‌سازی را در تاسیسات اعلام‌شده به حال تعلیق درنیاورده است؛ البته همه این تاسیسات تحت پادمان‌های آژانس قرار دارند.
آژانس تایید می‌کند که تاسیسات غنی‌سازی سوخت‌سازی فوردو، طبق آخرین پرسشنامه اطلاعات طراحی ساخته می‌شود که ایران ارائه کرده است.
در آگوست سال 2011 به نقل از دکتر عباسی گفته شد که ایران تا 2سال آینده نیازی به ساخت تاسیسات جدید غنی‌سازی نخواهد داشت.
به علت عدم همکاری ایران، آژانس قادر نیست در خصوص دستیابی ایران به دانش غنی‌سازی لیزری راستی‌آزمایی کند.
هیچ فعالیت مرتبط با بازفراوری در ایران در حال اجرا نیست
ایران برخلاف قطعنامه‌های شورای حکام و شورای امنیت، فعالیتهای خود در زمینه همه پروژه‌های مرتبط با آب سنگین، از جمله ساخت رآکتور تحقیقاتی خنک شده با آب سنگین و رآکتور تحقیقات هسته‌ای ایرانIR- 40 را به حالت تعلیق درنیاورده است.
آژانس از سال2002 به صورت فزاینده‌ای درباره وجود احتمالی فعالیتهای مرتبط هسته‌ای آشکار‌نشده‌ای ابراز نگرانی کرده است که دربرگیرنده سازمان‌های مرتبط نظامی از جمله فعالیتهای مربوط به تولید خرج هسته‌ای برای موشک است و در این زمینه آژانس به‌طور مرتب اطلاعات جدیدی دریافت می‌کند.
ایران صحت برخی از اطلاعاتی را که آژانس در اختیارش قرار داده بود تایید کرد (از جمله تایید اسامی افراد، مکان‌ها و سازمان ها) اما ارزیابی ایران روی نقض در شکل و قالب بود و اتهام‌های مربوط را اسنادی تقلبی و اطلاعاتی ساختگی دانست.
اتهامات ادعایی
اتهاماتی به فعالیتهای صلح‌آمیز هسته‌ای ایران نسبت داده شده است که به شرح زیر است:
تلاش‌های بعضا موفقیت‌آمیز ایران برای تهیه تجهیزات و مواد دارای کاربرد دوگانه و مرتبط با تسلیحات توسط اشخاص و نهادهای مرتبط با دستگاه‌های نظامی.
تلاش‌هایی در جهت ایجاد مسیرهای اعلام نشده برای تولید مواد هسته‌ای.
کسب اطلاعات و مستندات مربوط به ساخت سلاح‌های هسته‌ای از طریق یک شبکه مخفی تامین مواد هسته‌ای.
تلاش برای طراحی یک طرح بومی سلاح هسته‌ای، شامل آزمایش قطعات هسته‌ای.
تا قبل از سال2003، فعالیتهای فوق‌الذکر در قالب برنامه‌ای ساختاریافته انجام می‌شد. در عین حال، قرائنی وجود دارد دال بر اینکه برخی فعالیتهای مرتبط با ساخت یک وسیله انفجار هسته‌ای پس از سال2003 ادامه داشته و ممکن است برخی از آنها هنوز هم تداوم داشته باشد.
اطلاعات مورد نظر حاکی از آن است که ایران فعالیت‌هایی برای ساخت یک وسیله انفجاری هسته‌ای صورت داده است.
اسناد مطالعات ادعایی که در سال2005 در اختیار آژانس قرار گرفت نشان می‌داد که ایران درگیر برخی فعالیتهای مربوط به مطالعه طرح موسوم به نمک سبز، آزمایش مواد منفجره با قدرت بالا و باز طراحی موشک‌ها برای تطابق با مواد منفجره جدید بود.
بین سال‌های 2007 و 2010، ایران همچنان با اطلاع ندادن بموقع درباره تصمیم و صدور مجوز ساخت طرح جدید اتمی در دارخوین و سومین تاسیسات غنی‌سازی در نزدیک قم (طرح غنی‌سازی سوخت در فوردو) به مخفی کردن برنامه‌های اتمی خود ادامه داد.
براساس شاخص‌هایی که آژانس در رابطه با فعالیتهای اتمی ایران ملاحظه کرده است، تلاش ایران بر ساخت ابزارهای انفجار اورانیوم بسیار غنی شده تمرکز یافته است.
شماری از تاسیسات که به غنی‌سازی اختصاص یافته‌اند و اگرچه اکنون اعلام شده و زیر نظر پادمان قرار دارند (طرح غنی‌سازی سوخت و طرح آزمایشی غنی‌سازی سوخت در نطنز و پایگاه غنی‌سازی سوخت فوردو در نزدیکی قم) به‌صورت پنهانی در ایران ساخته و زمانی به آژانس اعلام شدند که آژانس از طریق منابعی در ایران، از وجود آنان مطلع شده بود.
کشورهای عضو، اطلاعاتی را در اختیار آژانس قرار داده‌اند که نشان می‌دهد در طرح آماد، کارهای اولیه بدون استفاده از مواد هسته‌ای برای تولید ترکیبات فلز اورانیوم بسیار غنی شده و طبیعی برای ابزارهای انفجاری هسته‌ای صورت گرفته است.
اطلاعاتی که کشورهای عضو در اختیار آژانس قرار داده اند نشان می‌دهد که ایران محفظه‌های بزرگ انفجاری‌ای ساخته است که آزمایش‌های هیدرودینامیکی در آنها صورت گیرد. گفته می‌شود محفظه‌های انفجاری در سال2000 در پارچین قرار داده شده‌اند که نشانگر استفاده احتمالی از مواد انفجاری قوی در این محفظه است. تصاویر ماهواره‌ای که در اختیار آژانس قرار گرفت با این اطلاعات همخوانی دارند.
کشورهای عضو در سال2005 اطلاعاتی در اختیار آژانس قرار دادند که نشان می‌دهد در سال1997، نمایندگانی از ایران با برخی از مقامات یک کشور هسته‌ای دیدار کرده‌اند تا آموزش دوره‌های مربوط به محاسبات آزاد‌سازی نوترونی با استفاده از رایانه و به کار‌گیری شیوه مونته کارلو و تعاملات امواج شوک با فلزات برگزار شود. در نامه‌ای به تاریخ 14می 2008، ایران به آژانس اعلام کرد سندی که این اطلاعات را تایید کند وجود ندارد.
آژانس از یک کشور عضو، اطلاعاتی دریافت کرده است که نشان می‌دهد ایران احتمالا برای آزمایش یک بمب هسته‌ای برنامه‌ریزی‌هایی کرده و در این زمینه آزمایش‌های مقدماتی را نیز انجام داده است.
نکات ویژه
در این گزارش اشاره‌ای به مستندات آژانس نشده و تنها به ذکر این نکته بسنده شده که به‌طور کلی ارزیابی آژانس این است که اطلاعاتی که پایه و اساس تجزیه و تحلیل‌ها و نگرانی‌های آژانس را تشکیل می‌دهند معتبر است.
در این گزارش صراحتا ذکر شده که بخشی از منابع آژانس، اطلاعات به دست آمده از سرویس‌های اطلاعاتی کشورهای عضو است که این، برخلاف مقررات آژانس است.
آژانس اذعان دارد که چاشنی‌های انفجاری مورد بحث در گزارش، کاربرد‌های غیرنظامی و نظامی متعارف نیز دارند.
ایران انجام مطالعات مهندسی را تکذیب کرده و تاکید دارد اطلاعاتی که آژانس در اختیار دارد به شکل الکترونیک است که می‌تواند ساختگی باشد و تولید چنین اطلاعات ساختگی‌ای به سادگی امکانپذیر است.
7 - 5خرداد 91، برابر با 25 می2012
تیمی از آژانس برای 2 دور مذاکرات در ماه ژانویه و فوریه سال2012 به ایران سفر کردند. در طول این مذاکرات، ایران و آژانس نتوانستند به توافقی درباره رویکرد ساختاری برای شفاف‌سازی همه مسائل باقیمانده مربوط به برنامه هسته‌ای ایران دست یابند. ایران یک بیانیه مقدماتی ارائه کرد که در آن نگرانی‌های آژانس را رد کرد. آژانس سؤالات اولیه درباره پارچین و کارشناس خارجی را به ایران ارائه کرد که هنوز پاسخی درباره آنها دریافت نکرده است و ایران اعلام کرد که نمی‌تواند دسترسی به سایت پارچین را در اختیار آژانس قرار دهد.
ایران در واکنش به درخواست آژانس برای دسترسی به سایت پارچین اعلام کرد که چنین دسترسی‌ای پیش از رسیدن به توافق در زمینه یک رویکرد ساختاری امکانپذیر نخواهد بود.
مدیرکل در 21می 2012 جلساتی در تهران با جلیلی، فریدون عباسی، معاون رئیس‌جمهور ایران و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران و علی‌اکبر صالحی، وزیر امور خارجه ایران داشت. در طول این مذاکرات، دامنه‌ای از مسائل منافع دوجانبه، به‌ویژه شفاف‌سازی مسائل مربوط به ابعاد نظامی احتمالی در برنامه هسته‌ای ایران مورد بحث قرار گرفت و در طول دیدار با جلیلی این تصمیم گرفته شد که درباره یک رویکرد ساختاری به توافق برسند گرچه برخی اختلافات بین ایران و آژانس باقی ماند. در سندی که نتیجه مذاکرات 14 و 15می 2012 بود، آقای جلیلی تصریح کرد که این اختلافات مانعی برای رسیدن به توافق نیستند.
ایران تحت توافقنامه پادمانی خود 16مورد تاسیسات هسته‌ای و 9 مکان خارج از تاسیسات (LOFs) را که مواد هسته‌ای به‌طور معمول در آنجا استفاده می‌شود به آژانس اعلام کرده است.
آژانس بر اساس نتایج تحلیل نمونه‌های محیطی در FEP، PFEP و دیگر فعالیتهای راستی‌آزمایی نتیجه گرفته است که این تاسیسات طبق آنچه ایران در پرسشنامه اطلاعات طراحی (DIQ) اعلام کرد، عمل کرده است. همچنین آژانس راستی‌آزمایی کرده است که FFEP در حال ساخت مطابق با آخرین DIQ ارائه شده توسط ایران است.
نتایج تحلیل نمونه‌های برداشت‌شده از FFEP در تاریخ 15فوریه وجود ذرات با سطوح غنی شده تا 27درصد U-235 را نشان داد که بیشتر از سطح بیان شده در این DIQ است. در نامه مورخ 4می 2012 آژانس از ایران خواست توضیحی درباره وجود این ذرات ارائه کند. ایران در پاسخش مورخ 9می 2012 خاطرنشان کرد که تولید این ذرات بالاتر از ارزش هدف ممکن است به دلایل فنی خارج از کنترل اپراتور رخ داده باشد.
اگرچه ایران موظف به تعلیق تمامی فعالیتهای مربوط به غنی‌سازی و پروژه‌های مربوط به آب سنگین است، این کشور در حال انجام تعدادی فعالیت‌ها در UCF، کارخانه ساخت سوخت (FMP) و کارخانه ساخت صفحه سوخت (FPFP) در اصفهان است که همانطور که زیر اشاره می‌شود، مغایر با آن تعهدات است؛ اگرچه این تأسیسات تحت پادمان‌های آژانس قرار دارد.
ایران آخرین بار در سال2006 یک DIQ برای رآکتورIR- 40 به آژانس ارائه کرد و در سال2007 برخی اطلاعات به‌روز شده درباره این تاسیسات را ارائه داد. از آن زمان ایران طراحی اضافی و کار ساخت‌و‌ساز قابل توجهی را در این رآکتور انجام داده است اما اطلاعات بیشتر را آن طور که پیرو کد اصلاحیه 1/3 بخش تمامی ترتیبات فرعی ایران مورد نیاز است، ارائه نکرده است.
برخلاف قطعنامه‌های مربوطه شورای حکام و شورای امنیت ایران در حال اجرای پروتکل الحاقی نیست. آژانس در موقعیتی نخواهد بود که تضمین معتبری درباره نبود مواد و فعالیتهای هسته‌ای اعلام نشده در ایران ارائه دهد، مگر تا زمانی که ایران همکاری لازم با آژانس از جمله از طریق اجرای پروتکل الحاقی داشته باشد.
تکرار ادعاهای پیشین مبنی بر نگرانی آژانس مبنی بر احتمال انحراف در فعالیتهای هسته‌ای ایران.
نکته ویژه
این گزارش به فاصله یک روز از مذاکرات بغداد و در آستانه مذاکرات مسکو منتشر شد تا با تکرار ادعاهای پیشین، مقدمات صدور بیانیه یا قطعنامه احتمالی و تغییر مسیر مذاکرات ایران و 1+5 را فراهم کرده باشد.
